Welke fouten hebben wij gemaakt bij risico-selectie?

De FSV was een hulpmiddel bij risico-selectie. Bij die risico-selectie ⁱ hebben wij fouten gemaakt. Wij zagen kenmerken van mensen die belastingaangifte deden soms als risico, terwijl dat niet mocht. Dit is gebeurd bij aangiften van giften en zorgkosten. In dit artikel leggen we uit wat er gebeurd is.

Bij het verwerken van aangiften inkomstenbelasting maken we gebruik van automatische controles. Meer informatie hierover staat in het artikel over selectie aan de poort. Sommige aangiften werden daarna extra gecontroleerd door een medewerker. Die bekeek of er een fout in de aangifte zat, bijvoorbeeld een tikfout. De medewerker beoordeelde ook de mogelijkheid dat er expres een fout was gemaakt. Bij die beoordeling maakten medewerkers van de Belastingdienst tussen 2014 en 2019 gebruik van handleidingen.

PricewaterhouseCoopers heeft verschillende onderzoeken gedaan naar het gebruik van de FSV. Een van de onderzoeken ging over risico-selectie en de handleidingen die hierbij gebruikt zijn. Uit dit onderzoek blijkt dat er fouten zijn gemaakt bij de controle van aangiften met aftrekposten giften en zorgkosten.

Giften

Mensen die geld geven aan een goed doel kunnen dat doorgeven als aftrekpost bij hun belastingaangifte. In een handleiding stond dat giften aan sommige instellingen als risico op fraude moesten worden gezien. Bijvoorbeeld een gift aan een bepaalde moskee of kerk. Van mensen die zo’n gift hadden gedaan werden gegevens in de FSV opgeslagen. Een gevolg van deze FSV-registratie kon zijn dat de belastingaangifte werd gewijzigd of dat iemand te maken kreeg met extra controles ⁱ.

Zorgkosten

Ook specifieke zorgkosten ⁱ kunnen worden doorgegeven als aftrekpost. Bij de controles van zorgkosten zijn ook handleidingen gebruikt. In een handleiding stond bijvoorbeeld dat de combinatie van hoge medicijnkosten met een niet-Nederlandse achternaam als risico op fraude moest worden beoordeeld. Ook van deze mensen werden gegevens in de FSV opgeslagen.

Ongelijke behandeling

De handleidingen voor de controles op giften en zorgkosten zijn voorbeelden van risico-selectie op basis van niet-fiscale gronden. Ze kunnen ervoor hebben gezorgd dat mensen ongelijk behandeld zijn. Groepen mensen hadden soms een grotere kans om gecontroleerd te worden, om een reden die verboden was. Dit is een voorbeeld van institutioneel racisme. Het spijt ons dat dit gebeurd is.

Onderzoek en tegemoetkoming

Bij sommige mensen heeft risico-selectie op basis van niet-fiscale gronden geleid tot een wijziging van de aangifte. Deze wijziging had niet mogen plaatsvinden. Wij onderzoeken welke FSV-geregistreerden hiermee te maken hebben gehad. Bij mensen die hiermee te maken hadden wordt de wijziging van de aangifte teruggedraaid. Dit staat ook in het tegemoetkomingsbeleid dat is vastgesteld door het kabinet.

Wij informeren mensen als het onderzoek naar hun FSV-registratie is afgerond.